Çin’in dağlarının derinliklerinde yer alan futuristik yeraltı gözlemevi, bilim insanlarının onlarca yıldır çözmeye çalıştığı gizemli nötrinoları (halk arasında “hayalet parçacıklar”) yakalamayı hedefliyor.

Nötrinolar: Maddeyi Delen Hayaletler

Elektrik yükü taşımayan, manyetik alanlardan etkilenmeyen nötrinolar; neredeyse hiçbir şeye çarpmadan maddenin içinden geçebiliyor. Bilim insanları, evrenin gizemlerini çözmek için bu parçacıkları gözlemlemeyi kritik görüyor.

• 🌌 Kaynakları: Süpernova patlamaları ve yıldız füzyonu

• 🔬 Zorluğu: Milyarlarca parçacık içimizden geçse de iz bırakmıyorlar

Dev Küreyle Av Başlıyor

Çin Bilimler Akademisi’nin öncülüğünde kurulan gözlemevinde, 20 bin tonluk sıvı sintilatör barındıran dev bir küre bulunuyor. Bu yapı:

• İnce akrilik tabakayla kaplanmış durumda

• 45 bin ton saf suyla çevrili koruyucu silindirin içinde yer alıyor

• Yakındaki nükleer santrallerden sürekli nötrino akışı alıyor

Nötrinolar sintilatörde protonlarla çarpıştığında günde yaklaşık 50 kez küçücük ışık flaşları oluşuyor.

Amaç: Evrenin Matematiğini Yeniden Yazmak

Projenin başındaki Wang Yifang, bu gözlemevinin sadece altı yıl içinde 100 binden fazla veri noktasına ulaşabileceğini söylüyor. Böylece:

• Nötrinoların kütle hiyerarşisi çözülecek

• Madde ve antimadde arasındaki fark daha iyi anlaşılacak

• Parçacık fiziği ve kozmoloji için yeni modeller oluşturulabilecek

Hayalet Parçacıkların Tarihi

• 1930: Avusturyalı fizikçi Wolfgang Pauli, nötrinoların varlığını ilk kez öne sürdü.

• İlk yıllarda kimse onları tespit edemeyeceğine inanıyordu. Pauli, hatta bu konuda bir kasa şampanya üzerine iddiaya girmişti.

• 25 yıl sonra ise bu parçacıklar gözlemlenerek iddia kaybedildi.

Bugün artık elektron, müon ve tau olmak üzere üç tür nötrino olduğu biliniyor. Üstelik bu türler birbirine dönüşebiliyor.

Evrenin Şifresini Çözebilir mi?

Bir saniyede 100 trilyon nötrino vücudumuzdan geçiyor. Eğer bilim insanları bu parçacıkları doğru şekilde okuyabilirse, evrendeki en temel gizemlerden biri olan neden madde antimaddeden fazla sorusunun yanıtı bulunabilir.